Słownik

NLP

Neuro-Lingwistyczne Programowanie (NLP) - kierunek terapeutyczny stworzony przez Richarda Bandlera i Johna Grindera pod koniec lat 70-tych XX wieku w USA.

Początkowo celem jego twórców było "rozszyfrowanie" tajemnicy skuteczności czołowych w latach 70-tych psychoterapeutów amerykańskich. Szczególnie zainteresowali się umiejętnościami twórcy terapii Gestalt, Fritza Perlsa, a następnie Virginii Satir - specjalistki w zakresie terapii rodzin, oraz Miltona Ericksona, uchodzącego za mistrza m.in. nowatorsko i niekonwencjonalnie stosowanej hipnoterapii. Każde z tych trojga terapeutów stosowało odmienne metody pracy, opierało się na innych psychologicznych koncepcjach człowieka, każde z nich posiadało inny temperament i cechy osobowości, a jednak mimo tych i wielu innych różnic, wyniki ich pracy były porównywalne i każde z nich uchodziło za mistrza w swojej dziedzinie. To właśnie zagadnienie szczególnie zaintrygowało Grindera i Bandlera. Postawili więc hipotezę, że istnieje jakiś nie nazwany czynnik (lub ich zestaw), który jest wspólny dla wszystkich wybitnych terapeutów, a prawdopodobnie również innych ludzi uchodzących za mistrzów wywierania konstruktywnego wpływu na jednostki czy grupy. Oraz, że prawdopodobnie owi "mistrzowie" sami nie są go świadomi, to znaczy jest on składnikiem ich tzw. "nieświadomej kompetencji".

Wnikliwa analiza sposobu pracy trojga słynnych terapeutów (dokonana zarówno na podstawie tzw. obserwacji uczestniczącej, jak też wielokrotnie powtarzany przegląd zapisów audio i wideo, oraz stenogramów sesji indywidualnych i grupowych prowadzonych przez Perlsa, Satir i Ericksona) doprowadziła Grindera i Bandlera do wniosku, że owym ukrytym czynnikiem, który decydował o geniuszu terapeutycznym, był zestaw wzorców komunikacji werbalnej i niewerbalnej, które pozwalały łatwo nawiązywać dobry kontakt z pacjentami oraz przyczyniały się do wytworzenia przez nich pozytywnego nastawienia do zmiany terapeutycznej. Bandler i Grinder uporządkowali owe odkrycia, po czym na ich podstawie opracowali szereg prostych, zwięzłych i skutecznych interwencji terapeutycznych.

Większość definicji określa NLP jako interdyscyplinarny system wiedzy o "strukturze subiektywnego doświadczenia człowieka". Oto kilka tego rodzaju definicji:

  • "NLP to studium efektywności i model sposobu, w jaki ludzie organizują swoje doświadczenie." (Joseph O'Connor, John Seymour);
  • "NLP to studium subiektywnego doświadczenia, które dostarcza wiedzy na temat tego w jaki sposób nasze wzorce spostrzegania i myślenia prowadzą do sukcesu lub porażki." (Peter Wrycza);
  • "NLP to studium doskonałości i model, który wyjaśnia jak tworzy się struktura ludzkiego doświadczenia, w jaki sposób ludzie programują swoje myśli, emocje i zachowania, a także jaki wpływ nasze procesy neurologiczne i język wywierają na kodowanie, przetwarzanie, magazynowanie i odtwarzanie informacji." (Bob Bodenhamer, Michael Hall);
  • "NLP jest zbiorem zasad, modeli i narzędzi pomocnych w uczeniu się, komunikowaniu i wprowadzaniu zmiany. Opisuje także w jaki sposób umysł oraz język (werbalny i niewerbalny) są przez nas używane do przekazywania formułowania i wyrażania myśli." (David Molden).


Jedną z najpełniejszych (i najdłuższych) definicji NLP, która łączy powyższe opisy i przy okazji wyjaśnia znaczenie samej nazwy, dostarcza Robert Dilts:

    "NLP zawiera zestaw reguł, które pozwalają w unikalny sposób dokonać identyfikacji i analizy kluczowych wzorców wartościowania, zachowania i budowania relacji. Reguły te mają charakter pragmatyczny i mogą być praktycznie testowane. NLP opiera się na prostych wzorcach lingwistycznych, neurologicznych i behawioralnych, które są bardziej podstawowe i bardziej wolne od treści, aniżeli jakikolwiek inny model ludzkiego myślenia i działania. NLP umożliwia dotarcie do procesów umysłowych, które poprzedzają ludzkie działanie i które są warunkiem efektywności. Nazwa Neuro-Lingwistyczne Programowanie wskazuje na integrację trzech różnych dziedzin nauki.

    Słowo neuro odnosi się do układu nerwowego. Znaczna część systemu NLP opiera się na zrozumieniu i zastosowaniu reguł i wzorców funkcjonowania systemu nerwowego. Według NLP myślenie, pamięć, twórczość, kreowanie wizji i wszelkie inne procesy poznawcze są wynikiem programów realizowanych przez system nerwowy. Doświadczenie ludzkie jest kombinacją lub syntezą informacji, które otrzymujemy, i które następnie są przetwarzane przez nasz system nerwowy.

    Termin lingwistyczne wskazuje z kolei na związek NLP z nauką o języku. W ujęciu NLP z jednej strony język jest wytworem systemu nerwowego, z drugiej jednak - wywiera wpływ i kształtuje aktywność tegoż systemu. To oczywiste, że język jest podstawowym narzędziem wywierania wpływu na neurologię innych ludzi. Tak więc skuteczne interakcje i porozumiewanie się zależą od tego w jaki sposób używamy języka w celu przekazania instrukcji, stymulowania innych, werbalizowania naszych koncepcji, celów i zagadnień związanych z poszczególnym zadaniem czy sytuacją.

    I tu docieramy do pojęcia programowanie. NLP opiera się na idei głoszącej, że procesy uczenia się, operowania pamięcią i twórczość są funkcją neurolingwistycznych programów, które działają mniej lub bardziej efektywnie jako sposoby osiągnięcia określonego celu. To oznacza, że ludzkie istoty wchodzą w interakcje ze światem za pośrednictwem swoich wewnętrznych programów. Reagujemy na problemy i rozwijamy nowe idee zgodnie z programami umysłu, które wcześniej się w nas utrwaliły, przy czym nie wszystkie programy są sobie jakościowo równe. Jedne z nich są bardziej, a inne mniej skuteczne.

    Istnieje wiele wspólnych obszarów, które NLP dzieli z innymi dziedzinami, ponieważ czerpie ono obficie z neurologii, lingwistyki, nauk badających procesy poznawcze, a poza tym z nauki o komputerach i teorii systemów. Jego celem jest dokonanie syntezy różnych teorii i modeli naukowych i połączenie ich w jeden spójny system."

Zobacz też: modelowanie.


    Oprac. Benedykt K. Peczko
    Zobacz też: Polski Instytut NPL