Reklamy
Artykuł
Kamil Kuracki
Stymulacja osób niepełnosprawnych intelektualnie do ćwiczeń ruchowych
Jedną z rzeczy niezbędnych w funkcjonowaniu człowieka jest ruch. Jest on ściśle związany z potrzebą działania. Dzięki niemu człowiek może spełniać swoje potrzeby i kierować własnym ciałem. Aktywność ruchowa nie obejmuje tylko przemieszczania się, ruchów w obrębie dużej motoryki, lecz i specyficzne czynności podczas oddychania, precyzyjne ruchy motoryki małej itp. Ograniczona możliwość ruchu działa na osobę demobilizująco, prowadząc niejednokrotnie do zaburzeń osobowości. Utrata kontroli nad własnym ciałem przyczynia się do pogorszenia odczuwania własnego "ja" - własnej osoby [1]. Brak akceptacji samego siebie, brak wiary we własne siły, zaniżona ocena swoich możliwości to cechy, jakie charakteryzują osoby niepełnosprawne ruchowo.
Osoby niepełnosprawne intelektualnie cechuje obniżone funkcjonowanie w zakresie percepcji wzrokowej, słuchowej, spostrzegania, myślenia, pamięci, uwagi, mowy a także ogólnego poziomu motorycznego. Procesy te są w mniejszym lub większym stopniu (w zależności od stopnia upośledzenia) obniżone w porównaniu z osobami w normie intelektualnej. Niedowłady, porażenia, skrzywienia kręgosłupa, zaburzenia proporcji długości tułowia i kończyn, deformacje klatki piersiowej i wiele innych schorzeń utrudniają tym osobą normalne funkcjonowanie [2]. Poprzez ruch dziecko poznaje świat. Manipulując przedmiotami, poruszając się po przestrzeniu wzbudzana jest ciekawość poznawcza dziecka, co oddziałuje na rozwój umysłowy malucha. Aktywność ruchowa ma wpływ na funkcjonowanie poznawcze dziecka, dlatego tak ważna jest stymulacja ruchowa osób niepełnosprawnych intelektualnie.
Zadaniem pedagogów i rehabilitantów jest usprawnianie zaburzonych funkcji za pośrednictwem ćwiczeń ruchowych, wpływanie na rozwój poznawczy dziecka oraz przywrócenie odczuwania własnego ciała. Świadomość tę można odzyskać tylko poprzez wykonywanie ruchów w celowy sposób, zgodnie z wolą i chęcią człowieka. Odpowiednio poprowadzone zajęcia stymulują rozwój, oraz prowadzą do lepszego funkcjonowania jednostki.
Aranżując zajęcia dla osób niepełnosprawnych intelektualnie powinniśmy pamiętać o zapewnieniu im poczucia bezpieczeństwa. Niezbędna jest pewna niezmienność i stabilność podczas sesji terapeutycznej. Ten sam terapeuta, to samo miejsce spotkań daje poczucie bezpieczeństwa i przewidywalności. Nawiązanie dobrego kontaktu jest również niezbędnym warunkiem podczas rozpoczynających się zajęć. Tylko w atmosferze ciepła i serdeczności jest możliwe nawiązanie prawidłowych interakcji terapeuta - dziecko. Musimy również wyeliminować strach przed niepowodzeniem i sprawiać, by każde ćwiczenie zakończyło się sukcesem.
Niepełnosprawność często charakteryzuje się tym, że powoduje zależność od innych. Osoby te pozbawiane są wyborów, a wszelkie decyzje podejmowane są poza ich świadomością. Działania świata zewnętrznego hamują rozwój. Dziecko kierowane jest ku czemuś na skutek czego motywacja nie będzie pochodziła od jednostki. Naszym zadaniem jest zaplanowanie zajęć w taki sposób, by motywacja pochodziła z wewnątrz oraz by dziecko (w miarę możliwości) miało prawo wyboru. Wybór ten może dotyczyć ćwiczeń, pomocy wykorzystywanych podczas sesji. Motywacja wzrasta, jeśli dane ćwiczenie związane jest z indywidualnymi zainteresowaniami, a jego poziom trudności dostosowany jest to możliwości dziecka. Tylko zadanie zakończone sukcesem mobilizuję do podejmowania kolejnego wysiłku [3]. Każdy trud podejmowany podczas zajęć powinien być odpowiednio wzmocniony. Nagradzając osobę niepełnosprawną intelektualnie powinniśmy zachowywać się dobitnie i głośno, wykrzykując słowa zachęty i pochwały. Ważne jest, by wzmacniać zachowanie zaraz po wykonaniu danego ćwiczenia, stopniowo zmniejszając ilość pochwał. Do innych nagród zewnętrznych, którymi warto posługiwać się we wcześniejszych etapach nauki możemy zaliczyć ulubione smakołyki, bądź przedmioty. Mogą one leżeć na końcu toru przeszkód. Dziecko, dążąc do nagrody, po kolei musi wykonać dane ćwiczenia, dochodząc do upragnionego celu. Stymulując osobę do ćwiczeń ruchowych zewnętrzne nagrody podlegające kontroli terapeuty powinny być zastępowane wewnętrznymi, podlegającymi kontroli dziecka. Nagrody wewnętrzne osoba odbiera jako część składową wykonanego zadania [4].
Stymulując dziecko do ćwiczeń ruchowych powinniśmy pamiętać o pomocach dydaktycznych. Kolorowe przedmioty: piłki, maty, zabawki itp. są atrakcyjne dla dziecka i wzbudzają chęć do korzystania z nich. Używane podczas terapii integracji sensorycznej liny, deskorolki, hamaki, wałki, stanowią doskonały przykład atrakcyjnych zajęć ruchowych. Większość dzieci z chęcią uczestniczy w tych sesjach, gdyż traktuje je jako doskonałą zabawę.
Dobrze dobrana muzyka, zespolona z ruchem działa ożywiająco, sprawiając głęboką radość u ćwiczących. Muzyka rozwija wyobraźnię kształci poczucie rytmu, estetykę i harmonię ruchów, dodatkowo wspiera rozwój psychofizyczny rozwijając pamięć, spostrzegawczość, myślenie, kształtując koordynację wzrokowo - ruchową i słuchowo - ruchową, usprawniając orientację przestrzenną, odprężając, ucząc życzliwości, współpracy i odpowiedzialności. Ćwicząc przy ulubionych piosenkach dziecko motywuje się do dalszej pracy chcąc słuchać kolejnych utworów. Stosując techniki relaksacyjne dążymy do rozluźnienia mięśni oraz osiągnięcia stanu odprężenia, który może być doskonałą nagrodą po skończonych zajęciach.
Kontakt z wodą wzbudza wśród dzieci dużo emocji. Ćwiczenia w niej wykonywane stają się bardzo atrakcyjne. Pływanie w rehabilitacji pełni istotną rolę i ma na celu poprawę postawy ciała.
Wyjątkową i niepowtarzalną metodą terapeutyczną, dającą zupełnie nowe możliwości w rehabilitacji jest hipoterapia. Największą atrakcją w trakcie wykonywania ćwiczeń jest specyficzny "terapeuta" - koń.
Stymulacja osób niepełnosprawnych intelektualnie do ćwiczeń ruchowych jest istotnym elementem procesu rehabilitacji. Motywacja zewnętrzna kontrolowana przez terapeutę stopniowo powinna być zamieniana na motywację wewnętrzną zależną od ucznia. Odpowiedni kontakt, atmosfera podczas zajęć również wpływa mobilizująco do ćwiczeń ruchowych. Istotne staje się również bazowanie na zainteresowaniach uczniów, a także wykorzystywanie różnorodnych i kolorowych pomocy. Tylko dzięki systematyczności i zaangażowaniu w ćwiczenia mamy szanse osiągnąć wraz z dzieckiem sukces. Doprowadzić do poprawy rozwoju fizycznego a zarazem stymulować rozwój poznawczy osoby niepełnosprawnej intelektualnie.
Ten artykuł nie ma jeszcze żadnych komentarzy. Skomentuj artykuł
Osoby niepełnosprawne intelektualnie cechuje obniżone funkcjonowanie w zakresie percepcji wzrokowej, słuchowej, spostrzegania, myślenia, pamięci, uwagi, mowy a także ogólnego poziomu motorycznego. Procesy te są w mniejszym lub większym stopniu (w zależności od stopnia upośledzenia) obniżone w porównaniu z osobami w normie intelektualnej. Niedowłady, porażenia, skrzywienia kręgosłupa, zaburzenia proporcji długości tułowia i kończyn, deformacje klatki piersiowej i wiele innych schorzeń utrudniają tym osobą normalne funkcjonowanie [2]. Poprzez ruch dziecko poznaje świat. Manipulując przedmiotami, poruszając się po przestrzeniu wzbudzana jest ciekawość poznawcza dziecka, co oddziałuje na rozwój umysłowy malucha. Aktywność ruchowa ma wpływ na funkcjonowanie poznawcze dziecka, dlatego tak ważna jest stymulacja ruchowa osób niepełnosprawnych intelektualnie.
Zadaniem pedagogów i rehabilitantów jest usprawnianie zaburzonych funkcji za pośrednictwem ćwiczeń ruchowych, wpływanie na rozwój poznawczy dziecka oraz przywrócenie odczuwania własnego ciała. Świadomość tę można odzyskać tylko poprzez wykonywanie ruchów w celowy sposób, zgodnie z wolą i chęcią człowieka. Odpowiednio poprowadzone zajęcia stymulują rozwój, oraz prowadzą do lepszego funkcjonowania jednostki.
Aranżując zajęcia dla osób niepełnosprawnych intelektualnie powinniśmy pamiętać o zapewnieniu im poczucia bezpieczeństwa. Niezbędna jest pewna niezmienność i stabilność podczas sesji terapeutycznej. Ten sam terapeuta, to samo miejsce spotkań daje poczucie bezpieczeństwa i przewidywalności. Nawiązanie dobrego kontaktu jest również niezbędnym warunkiem podczas rozpoczynających się zajęć. Tylko w atmosferze ciepła i serdeczności jest możliwe nawiązanie prawidłowych interakcji terapeuta - dziecko. Musimy również wyeliminować strach przed niepowodzeniem i sprawiać, by każde ćwiczenie zakończyło się sukcesem.
Niepełnosprawność często charakteryzuje się tym, że powoduje zależność od innych. Osoby te pozbawiane są wyborów, a wszelkie decyzje podejmowane są poza ich świadomością. Działania świata zewnętrznego hamują rozwój. Dziecko kierowane jest ku czemuś na skutek czego motywacja nie będzie pochodziła od jednostki. Naszym zadaniem jest zaplanowanie zajęć w taki sposób, by motywacja pochodziła z wewnątrz oraz by dziecko (w miarę możliwości) miało prawo wyboru. Wybór ten może dotyczyć ćwiczeń, pomocy wykorzystywanych podczas sesji. Motywacja wzrasta, jeśli dane ćwiczenie związane jest z indywidualnymi zainteresowaniami, a jego poziom trudności dostosowany jest to możliwości dziecka. Tylko zadanie zakończone sukcesem mobilizuję do podejmowania kolejnego wysiłku [3]. Każdy trud podejmowany podczas zajęć powinien być odpowiednio wzmocniony. Nagradzając osobę niepełnosprawną intelektualnie powinniśmy zachowywać się dobitnie i głośno, wykrzykując słowa zachęty i pochwały. Ważne jest, by wzmacniać zachowanie zaraz po wykonaniu danego ćwiczenia, stopniowo zmniejszając ilość pochwał. Do innych nagród zewnętrznych, którymi warto posługiwać się we wcześniejszych etapach nauki możemy zaliczyć ulubione smakołyki, bądź przedmioty. Mogą one leżeć na końcu toru przeszkód. Dziecko, dążąc do nagrody, po kolei musi wykonać dane ćwiczenia, dochodząc do upragnionego celu. Stymulując osobę do ćwiczeń ruchowych zewnętrzne nagrody podlegające kontroli terapeuty powinny być zastępowane wewnętrznymi, podlegającymi kontroli dziecka. Nagrody wewnętrzne osoba odbiera jako część składową wykonanego zadania [4].
Stymulując dziecko do ćwiczeń ruchowych powinniśmy pamiętać o pomocach dydaktycznych. Kolorowe przedmioty: piłki, maty, zabawki itp. są atrakcyjne dla dziecka i wzbudzają chęć do korzystania z nich. Używane podczas terapii integracji sensorycznej liny, deskorolki, hamaki, wałki, stanowią doskonały przykład atrakcyjnych zajęć ruchowych. Większość dzieci z chęcią uczestniczy w tych sesjach, gdyż traktuje je jako doskonałą zabawę.
Dobrze dobrana muzyka, zespolona z ruchem działa ożywiająco, sprawiając głęboką radość u ćwiczących. Muzyka rozwija wyobraźnię kształci poczucie rytmu, estetykę i harmonię ruchów, dodatkowo wspiera rozwój psychofizyczny rozwijając pamięć, spostrzegawczość, myślenie, kształtując koordynację wzrokowo - ruchową i słuchowo - ruchową, usprawniając orientację przestrzenną, odprężając, ucząc życzliwości, współpracy i odpowiedzialności. Ćwicząc przy ulubionych piosenkach dziecko motywuje się do dalszej pracy chcąc słuchać kolejnych utworów. Stosując techniki relaksacyjne dążymy do rozluźnienia mięśni oraz osiągnięcia stanu odprężenia, który może być doskonałą nagrodą po skończonych zajęciach.
Kontakt z wodą wzbudza wśród dzieci dużo emocji. Ćwiczenia w niej wykonywane stają się bardzo atrakcyjne. Pływanie w rehabilitacji pełni istotną rolę i ma na celu poprawę postawy ciała.
Wyjątkową i niepowtarzalną metodą terapeutyczną, dającą zupełnie nowe możliwości w rehabilitacji jest hipoterapia. Największą atrakcją w trakcie wykonywania ćwiczeń jest specyficzny "terapeuta" - koń.
Podsumowanie
Stymulacja osób niepełnosprawnych intelektualnie do ćwiczeń ruchowych jest istotnym elementem procesu rehabilitacji. Motywacja zewnętrzna kontrolowana przez terapeutę stopniowo powinna być zamieniana na motywację wewnętrzną zależną od ucznia. Odpowiedni kontakt, atmosfera podczas zajęć również wpływa mobilizująco do ćwiczeń ruchowych. Istotne staje się również bazowanie na zainteresowaniach uczniów, a także wykorzystywanie różnorodnych i kolorowych pomocy. Tylko dzięki systematyczności i zaangażowaniu w ćwiczenia mamy szanse osiągnąć wraz z dzieckiem sukces. Doprowadzić do poprawy rozwoju fizycznego a zarazem stymulować rozwój poznawczy osoby niepełnosprawnej intelektualnie.
Przypisy
- Frohlich, A.(1998) Stymulacja od podstaw. Jak stymulować rozwój osób głęboko, wielorako niepełnosprawnych, Warszawa:WSiP
- Kostrzewski, J.(1981) Charakterystyka osób upośledzonych umysłowo. [w:] Kirejczyk, K. (1981) (red.) Upośledzenie umysłowe - pedagogika ,Warszawa: PWN
- McCombs, B.L, Pope, J.E (1997) Uczeń trudny. Jak skłonić go do nauki, Warszawa:WSiP
- Lovaas, O.I (1993) Nauczanie dzieci niepełnosprawnych umysłowo. Warszawa: WSiP
Opublikowano: 2008-08-31